MÜŞTERİ İSTASYONLARI TEKNİK ESASLARI

KAPSAM

Bu teknik esaslar; GAZDAĞITIM Dağıtım Lisans sınırları içindeki Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesislerin doğal gaz arzını sağlamak için kullanılacak 520 m3/h’in üzerindeki çıkış kapasitesine sahip C tipi ve maksimum 25 bar giriş basıncındaki B tipi basınç düşürme ve/veya ölçüm istasyonları ile ilgili (bundan böyle Müşteri İstasyonları olarak anılacak) genel ve teknik özellikleri kapsar. Müşteri istasyonları, çelik (RMS-A çıkışları) ve Pe hatlardaki (Bölge istasyonları çıkışları) gazı müşterinin ihtiyaç duyduğu basınca düşürmek ve/veya faturalamada esas alınacak ölçümü yapmak üzere kurulur.

Anlaşılmayan konular ile ilgili GAZDAĞITIM’ dan onay alınacaktır.

1. Yer tespiti ve yapılacak düzenlemeler

Müşteri İstasyonu yeri tesis arazisi içerisinde, sistemin emniyeti göz önüne alınarak ve GAZDAĞITIM bakım onarım ekiplerinin kolay ulaşabilecekleri yerde GAZDAĞITIM’ ın onayı da alınarak belirlenmelidir. İstasyon ile mevcut yol arasındaki mesafe düzenlenerek mıcırlanmalı, mümkünse asfaltlanmalıdır.

Müşteri İstasyonunun kurulacağı yerin heyelandan uzak bir yerde olması gerekir. İstasyonun içi ve etrafında gerekli çevre düzenlemeleri yapılmış olmalıdır. İstasyon tel çitinin içindeki sahada ot yetişmesi önlenecektir. (Beton zemin veya mıcır altına naylon serilerek) İstasyon çevresi tel çit ile çevrilmelidir. İstasyon ile tel çit arasındaki mesafe en az iki (2) metre olmalıdır. İstasyon tel çitinin altına, tel çit betonun içerisinde kalacak şekilde, zemin üzerinde tel çiti sabitleyen 20x20 cm ebatlarında beton atılacaktır. Tel çit yüksekliği en az 200 cm olmalıdır.

Müşteri İstasyonları LPG tanklarına kapasiteye bağlı olmak üzere min. 15 mt., Sosyal binalara, benzin, motorin ve fuel-oil tanklarına ise min. 10 mt mesafede olmalıdır.

Müşteri İstasyonları Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine göre 0-72 kV Enerji Nakil Hatlarına 10 metre, 72-420 kV Enerji Nakil Hatlarına ise 30 metre izdüşüm uzaklığında olmalıdır.

İstasyon tel çiti üzerine iş güvenliği yönetmelikleri gereği ve GAZDAĞITIM’ ın öngöreceği tehlike ve uyarı levhaları asılmalıdır. Bu levhalar istasyona ulaşımın mümkün olduğu her yönden yaklaşım sırasında görülebilecek yer ve miktarda olmalıdır. Kısım 7’de koyulacak levhaların tip ve boyutları verilmiştir.

İstasyon tel çiti içerisinde ve çıkış kapılarına yakın yerde BC tipi kuru kimyevi tozlu yangın söndürme tüpleri konulacaktır. KKT tüplerin miktar ve ağırlığı istasyon çalışma basınçları ve doğalgaz debileri göz önüne alınarak yapılacak tehlike ve risk analizi sonuçlarına göre GAZDAĞITIM yetkilileri tarafından belirlenecektir. Tüpler 6 veya 12 kg’lık olacaktır.

İstasyon tel çit dışına gerek görülmesi halinde araç çarpmalarını engelleyecek bariyerler konmalıdır.

İstasyon aydınlatması, gece istasyon içinde kolaylıkla çalışılmasını sağlayacak konum ve sayıda, en az 2 adet, çaprazlama (ölçüm grubunu görecek şekilde) iki köşeden tel çit dışına yapılacaktır. Eğer İstasyona 5 metre uzaklık içinde yapılacak ise Exproof malzemeler kullanılmalıdır. Yeterli aydınlatmanın sağlanabilmesi için aydınlatma direklerinde 400 W metal Halide armatür kullanılacaktır.

İstasyon, altına yapılacak beton kaideye (en az C25 kalitede) sabitlenecektir. Beton kaide projeleri İşe Başlama Dosyası ile GAZDAĞITIM’ a sunulacaktır. Beton kaide yüksekliği projesine bağlı olmak üzere min. 50 cm olmalıdır. Beton kaide içi tel çit zeminiyle aynı seviyede yastıklama kumu ile doldurulacaktır. İstasyon betonları atılırken kabin içi kablolama (telefon, elektrik vb.) için uygun kablo kanalları (conduit) ve giriş-çıkış borulamaları için uygun boşluklar bırakılmalıdır.

2. Güzergah tespiti ve bağlantı-servis hattı imalatı

Bağlantı noktası GAZDAĞITIM tarafından belirlenir. Bağlantı noktası ile istasyon kurulacak yer arasındaki bölge incelenir ve en uygun geçiş güzergahı tespit edilir. Tespit edilen güzergah projelendirilerek GAZDAĞITIM tarafından onaylanır. Hattın imalatı projeye uygun olarak yapılır.

İstasyon kabinine en az 7 metre mesafede tel çit dışında gömülü tip giriş vanası olacaktır.

İstasyon çıkışları aksi belirtilmedikçe yandan olacaktır. Tel çit içinde yer üstünde, zeminden 1 mt. yukarıda bakım-kontrol vb. çalışmaları engellemeyecek şekilde yerleştirilecek, iç tesisata bağlı kesme vanası, sonrasında ise en az ½” çapında vent vanası ve hattı olacaktır.

On metrenin üzerindeki çelik bağlantı-servis hatları, dağıtım hatlarından bağımsız olarak katodik koruma altına alınacaktır. Bunun altındaki boru metrajları için ayrı bir korumaya gerek yoktur.

3. İstasyon, tesisatın mülkiyeti ve sorumluluğu

Çelik veya Pe bağlantı-servis hattı yapım işi ile RMS, MS veya RS’ in temini müşteriye aittir. İşletmeye alınmasından sonra Çelik veya Pe bağlantı-servis hattı, RMS, MS veya RS’ in mülkiyeti ve işletme sorumluluğu GAZDAĞITIM’ a ait olacaktır. Tel çit ile çevrili arazinin kullanım hakkı süresiz olarak (irtifak hakkı tesis edilerek) GAZDAĞITIM’ a devredilir. İstasyon çıkış flanşından sonraki hat (İç tesisat), müşterinin mülkiyeti ve sorumluluğunda olacaktır. Bu konular Müşteri ile GAZDAĞITIM arasında yapılacak Bağlantı Anlaşması ile de imza altına alınacaktır.

4. Müşteri İstasyonu Ekipmanları

4.1 Genel Özellikler

1. Müşteri istasyonları çift hatlı dizayn edilecektir. (PID Şemaları Şekil 1, 2, 3, 4)

2. Tasarım ve tüm hesaplamalarda, GAZDAĞITIM tarafından aksi belirtilmediği sürece, B tipi İstasyonlar için giriş basınç aralığı 7-25 bar, C tipi İstasyonlar için ise 1-4 bar alınacaktır.

3. İstasyon dizaynında gaz hızları 25 m/s‘ yi geçmeyecektir.

4. İstasyon çıkış basınçları için GAZDAĞITIM’ ın onayı alınmalıdır.

5. İstasyon ile ilgili işe başlama dosyası, GAZDAĞITIM tarafından onaylanmadan İstasyon imalatına başlanmayacaktır.

6. İmalatı tamamlanan istasyonlar için, tüm ekipmanların sertifikalarının, imalat çizimlerinin ve tüm test ve kaynak raporlarının yer aldığı İş Bitirme Dosyası hazırlanacak ve GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir. İş Bitirme Dosyası ile ilgili GAZDAĞITIM’dan onay alınmadan İstasyon sevk edilmeyecektir.

7. İstasyona ait yedek parçalar iş bitiminde, istasyona gaz verilmeden önce GAZDAĞITIM’ a teslim edilmiş olmalıdır.

8. Müşteri istasyonlarının genel tasarım, imalat, montaj, muayene ve testleri; TS 11672, ANSI/ASME B 31.8’ e göre yapılacaktır.

9. Bütün ekipman ve enstrümanların kalibrasyon değerleri ve modeline ait bilgiler, seri numaralarıyla birlikte enstrümanın plakasında gözükecektir. Ayrıca kullanılan enstrümanların kalibrasyon raporları, sayısal çıkış/giriş’ lerin kontrol ve devreye alma raporları da GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

10. İstasyon içindeki tüm vent ve drainler uygun yollarla kabin dışına taşınacaktır.

11. Skid enstrümanları arasındaki kablolar skid içindeki çalışmalara engel olmayacak şekilde döşenecek ve her iki taraftan da etiketleme yapılacaktır. Etiketler mutlaka çevre şartlarına dayanıklı olacaktır. Etiketlenmiş tüm sinyal kabloları "Exproof" bir bağlantı kutusunda toplanacaktır. (GAZDAĞITIM, DD.75.86–Elektronik Hacim Düzeltici Uzaktan İzleme Ünitesi (Corrector+RTU) Teknik Şartnamesi )

12. İstasyon giriş-çıkış basınç farkının yüksek olması durumunda donma problemleri olmaması için GAZDAĞITIM’ ın onaylayacağı önlemler alınmış olacaktır.

13. Manometreler ve basınç transduceri (transmitter) girişlerinde küresel vana ile birlikte 3 yollu 2 vanalı manifold vanalar bulunacaktır.

14. Basınç tahliyesi, havalandırma ve drenaj için kullanılacak bütün vanalar (filtrelere monte edilen "purge" vanaları dahil), basınç ölçerler, diferansiyel basınç ölçerler, thermowell ve sıcaklık göstergeleri sertifikalı olacaktır.

15. Tüm enstrüman boru bağlantılarında uygun çap ve basınç sınıfında sertifikalı weldolet veya tredolet kullanılacaktır.

16. Ayarlanabilir ve kalibre edilebilir ekipmanların yetkisiz kişilerce müdahalesini önlemek amacı ile mühür takmaya elverişli delik, kapak veya vidaları olmalıdır. Sayaçların öncesi ve sonrasındaki vanalar yetkisiz kişilerin müdahalesine karşı, mühürlemeye elverişli duruma getirilmelidir. (Vana kolunun uç kısmında ve kolun bağlı olduğu milde delik olmalı; veya GAZDAĞITIM’ın onaylayacağı farklı bir mühürleme yöntemi sunulmalıdır.)

17. Tüm manometre, termometre, transmitter ve transducerların scalası işletme şartlarının 1.3 ile 2.0 katı arasında olacaktır.

4.2 Ekipmanlar , Genel ve Teknik Özellikleri

Müşteri İstasyonları aşağıda belirtilen ekipmanlardan oluşmaktadır.

4.2.1 Borular

İstasyon montajında kullanılacak borular en az API 5L Grade B, ASTM A 106 Grade B veya TS 6047-1 EN 10208-1 L245 kalite sınıfında olacaktır. Müşteri istasyonlarındaki en küçük giriş boru çapı DN 50 olacaktır.

İstasyon kaynakları API 1104’ e uygun olacak ve %100 radyografik muayeneden geçirilecektir. Enstrüman bağlantı kaynaklarında penetrant testi yapılacaktır. Tüm NDT Raporları ve kaynak filmleri GAZDAĞITIM’ ın kontrol ve onayına sunulacaktır.

4.2.2 Fittingler

Fittingler ASTM A 234, Grade WPB, Sch 40, alın kaynaklı tipte, ANSI B 16.9’ a uygun olmalıdır. Flanşlar çelik hattan beslenen istasyonlar için kaynak boyunlu (WN) tip, 7-25 Bar tarafında ANSI 300 # RF, regülasyon sonrası ANSI 150 # RF; PE hattan beslenen istasyonlar için PN16 RF olacaktır. Contalar; Class 150 ve 300 flanşlar için S/S spiral sarımlı grafit dolgulu, PN 16 Flanşlar için basınca ve doğalgaza uygun asbestsiz klingirik tipte olacaktır.

4.2.3 Küresel Vanalar

Müşteri İstasyonlarında Regülasyon öncesi vanalar küresel tip olacaktır. Çelik hattan beslenen istasyonlar için API 6D monogramlı, flanşlı, ANSI 300, fullbore, olmalıdır. PE hattan beslenen istasyonlar için PN 16 Flanşlı tam geçişli olup TS 9809’ a uygun olmalıdır.

Enstrüman bağlantısı, vent, drain, filtre fark manometresi ve küresel vana by-passları için kullanılacak vanalar; Çelik hattan beslenen istasyonlar için en az ASTM A105 800 lb barstock tip, PE hattan beslenen istasyonlar için çelik ve en az PN 16 olacaktır. Tüm vent ve drain vanaları tam geçişli NPT-ISO dişli olacaktır.

Dn 50 çapındaki vanalar floating, DN 50‘den büyük vanalar trunion tipte olacaktır. İstasyondaki vanalar 6” çapına kadar lever operated (kollu); 6” ve üzerindeki vanalar, 4 Barg ve üzerinde çalışma basıncına sahip ise gear operated (dişli kutulu) olacaktır.

Çelik hattan beslenen müşteri istasyonlarında regülasyon öncesi vanalar için by-pass hattı olmalı ve vanası (min PN 40) bulunacaktır.

4.2.4 Kelebek Vanalar

Müşteri istasyonlarında regülatör sonrasında 4 bar ve altı basınçlarda kullanılabilecek bu vanalar, çelik hattan beslenen istasyonlar için ANSI 150 Lug tipi,; PE hattan beslenen istasyonlar için PN 16 Lug tip boyut olarak ISO 5752’ ye, kumanda ve sapı ISO 5211’ e, uygulanacak testler itibariyle ISO 5208’ e uygun üretilmiş, TSE belgeli olacaktır. Tüm vanalar kumanda kolları ile birlikte teslim edilecektir. Vanalar doğalgazda kullanıma uygun olacaktır.

4.2.5 İzolasyon contası

İstasyonun elektriksel yalıtımını sağlamak amacıyla giriş flanşı sonrası ve çıkış flanşı öncesi bulunur. Çelik hattan beslenen istasyonların giriş-çıkış bağlantılarında ANSI 300/150 mono blok flanş ağızlı izolasyon contaları kullanılacaktır. PE hattan beslenen istasyonların girişine toprakla temas etmemek kaydı ile Metal-Plastik geçiş fittingleri konulması yeterli olup, istasyon çıkışından sonra yeraltı borulamasının yapılacağı yerlerde yukarıdaki tarife uygun izolasyon contası konulması zorunludur.

İstasyon giriş ve çıkış izolasyon contaları istasyon şasesine 200 mm’ den yakın olmayacaktır.

4.2.6 Filtre

Minimum giriş basıncı ve maksimum akış kapasitesinde, doğal gaz içinde bulunabilecek 5 mikron ve daha büyük toz ve parçacığın % 100’ ünü tutarak, regülatör, kontrol ve güvenlik ekipmanları ile sayacı koruyan elemandır. Filtrasyon esnasında filtrelerde izin verilen basınç kaybı; maksimum akışta ve min. giriş basıncında en fazla 100 mbar olmalıdır. Filtre kapakları cıvata-somun ile gövdeye bağlanacaktır. Filtre temizleme ve boşaltma (purge) vanası flanşlı tam geçişli tip ve çift olacak olacaktır. 1000 m³/h kapasiteye kadar olan istasyonlarda DN 25, 2000 m³/h kapasiteye kadar istasyonlarda DN 40, 2000 m³/h kapasiteden büyük istasyonlar için DN 50 çapta olacak.

Filtreler ASME SEC. DIV VIII ve IX belgesine sahip firmalar tarafından imal edilebilirler. Ancak istasyon imalat yeterliliğine sahip firmalar filtreleri Boiler and Pressure Vessels Code VIII' e uygun imal edildiğinin uluslar arası geçerliliği olan bağımsız denetleme/akreditasyon kuruluşlarınca belgelendirilmeleri şartı ile imal edebilirler.

Filtrelerde set edilen değerde kontak çıkışı verecek diferansiyel manometre olmalıdır.

Diferansiyel manometre: Her filtre üzerinde ölçüm aralığı 0-1000 mBarg olan ve biri mevcut fark basıncını gösteren, diğeri ise oluşan en yüksek basınç farkı değerinde sabit kalan çift ibreli manometre bulunacaktır.

4.2.7 Emniyet kapamalı gaz basınç regülatörü (Slam-shut regülatör)

Müşteri İstasyonu giriş basıncını GAZDAĞITIM ile Müşteri arasındaki anlaşmada belirlenen basınç değerine ayarlamak ve sürekliliğini sağlamak için kullanılan ekipmandır. İki hat üzerinde de aktif regülatör bulunur ve regülatörlerden bir tanesi yedektir. Regülatörün birinde meydana gelen aksamada diğeri otomatik olarak devreye girecek şekilde ayarlanacaktır. Regülatörlerin gürültü seviyesi maksimum 70 dB olmalıdır. Regülatörün malzemeleri kuru, nemli, sıcak ve soğuk çalışma ortamlarına ve gazın bileşenlerine dayanıklı olmalıdır.

Müşteri istasyonlarında pilot işletimli regülatörler kullanılacaktır. PE hatlardan beslenen istasyonlarda GAZDAĞITIM onayı ile yaylı regülatörler kullanılabilecektir. İmalatçı, müşteri istasyonlarında çıkış basınç aralığını tam olarak karşılayabilmek için, gerektiğinde, tüm ek yayları da temin edecektir. Regülatör çıkış basıncının yay vasıtasıyla değiştirildiği durumları İş Bitirme dosyasında mutlaka belirtilecektir.

Regülatör, pilot ve slam shutların ilgili standartlara uygunluk belgeleri ve katalogları iş başlama dosyalarında; Seri numaraları, tipi, çapı, modeli, basınç sınıfı, testleri, set değerleri, çalışma basınç aralıkları, hassasiyetleri, kapama değerleri, vb detay bilgilerini belirtir sertifikaları ise İş bitirme dosyalarında mutlaka verilmelidir.

Regülatör, bütün akış menzilleri boyunca çıkış basıncında dalgalanma olmadan çalışmalıdır. Regülatörlerin tüm giriş ve çıkış basınç aralıkları için RG değeri 2,5, SG değeri ise 10’ u geçmeyecektir. (300 mBar çıkışta RG değeri 5’ i geçmeyecektir). Regülatörler hiçbir akışta gaz sızdırmamalıdır.

Çelik hattan beslenen Müşteri İstasyonları için ANSI 300 gövdeli pilotlu regülatör kullanılması zorunlu olup, pilot regülatör gövdesine bağlanmalıdır. Ara pilot basıncı çıkış basıncı değerine göre ayarlanabilir olmalıdır.

İstasyonlarda çıkış basıncının ayarlanan emniyet sınırları içerisinde olduğunu sürekli kontrol edebilmek amacıyla emniyet elemanları kullanılmıştır. Bunlar regülatör öncesi ayrı bir eleman olabileceği gibi regülatörlerle mono blok şeklinde de olabilecektir. Emniyet ani kapatma vanası (safety slam shut valve), regülatörün çıkış basınç değerinin ayarlanan maksimum değer üzerine çıkması veya minimum değer altına düşmesi durumunda gaz akışını keser.

Gaz akışının kesilme durumları aşağıdaki şekilde olmalıdır;

P > P₁

P < P₂

P = Regülatörün çıkış basıncı

P_n= Nominal çıkış basınç değeri

P₁= 1,1 P_n ile 1,5 P_n arasında sabitlenebilen basınç değeri

P₂= 0,4 P_n ile 0,8 P_n arasında sabitlenebilen basınç değeri

Regülatör kurma kolları GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

4.2.8 Sayaç

Faturalama amaçlı Rotary ve Türbin tipi sayaçlar kullanılmaktadır. Gaz arzının sağlanabilmesi açısından tüm ölçüm sistemlerinin çalışır durumda olması gerekir. Sayaç özellikleri Rotary sayaçlar TS EN 12480, Türbin sayaçlar ise TS 5477 EN 12261 standartlarına uygun olacaktır. Ölçüm yöntemi IOLM tavsiyelerine ve EEC direktiflerine, sayaç yazıcısı (totalizer) CENELEC emniyet kaidelerine uygun olacaktır.

Tüm sayaçlar bir alçak frekans jeneratörüne (LF) sahip olacaktır. Türbinmetrelerde GAZDAĞITIM’ ın talebi ile yüksek frekans jeneratörü de istenebilecektir. Frekans jeneratörlerinin bağlantı elemanları GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

Tüm sayaçların; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ nın ilgili mevzuatlarına uygun olarak tip-sistem onayları, ilk damga mühürleri yaptırılacak, kalibrasyon sertifikaları ve onay belgeleri GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

Sayaçların kalibrasyon tarihleri güncel olacaktır. (En fazla İstasyon kabul ve/veya kontrol tarihinden 1 yıl önceki tarihli sertifikaya sahip sayaçlar uygundur)

Sayaçlar skid içinde değer alma, bakım ve onarım çalışmalarına engel olmayacak şekilde uygun yere, uygun açıyla monte edilmelidir. 150 cm.’den yükseğe sayaç monte edilecek ise uygun platform yapılacaktır.

Türbinmetrelerde, girişte 3D, çıkışta 2D mesafede fitting kullanılmayacaktır. Bünyesinde akış düzenleyici olmayan Türbinmetrelerin girişine akış düzenleyici konulacaktır.

Türbinmetrelerin ölçüm aralıkları minimum 1/20 olmalıdır. Daha yüksek ölçüm aralıkları için sayaç sertifikaları ile GAZDAĞITIM’dan onay alınmalıdır.

Sayaçlar, müşterinin minimum ve maksimum tüketim değerlerini ölçecek şekilde seçilecektir. Müşterinin maksimum-minimum ve fiili doğalgaz tüketim bilgileri iş başlama dosyalarında belirtilmelidir.

İstasyonlarda her iki hatta sayaç konması zorunludur.

Rotary tip sayaç öncesinde, sayaç imalatçısının önerdiği tip filtre ayrıca konulacaktır.

Endüstriyel tesislerde, sayacın minimum okuma değerinin altında kalan kapasiteye sahip yakıcı cihazlar için ancak sayaç öncesinden bağlantı yapılarak, ikinci ölçüm sistemi kurulmak suretiyle gaz verilebilecektir. Bu durumlarda da sayaçların birbirlerinin ölçümlerini etkilememesi için GAZDAĞITIM’ın onayı ile gerekli önlemler alınacaktır. (Checkvalf, ilave regülatör, sayaç bağlantı yerlerinde değişiklik vb. uygun tedbirler)

4.2.9 Elektronik Hacim Düzelticili Uzaktan İzleme Ünitesi ( CORRECTOR + RTU)

Sayaçlar GAZDAĞITIM DD.75.86 numaralı Elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesi şartnamesine uygun olarak bir corrector+RTU’ye bağlı olmalıdır. İstasyon çıkışları 300 mBarg üzerindeki basınç ve/veya 520 Nm3/h üzeri debide olan, ve/veya Serbest Tüketici statüsündeki doğalgaz kullanan müşterilerin elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesi (corrector+RTU) bulundurmaları mecburidir. Söz konusu elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesi (corrector+RTU) yazılım ve donanımı, bedeli mukabilinde GAZDAĞITIM tarafından temini ve montajı da yapılabilecektir.

4.2.10 Emniyet Tahliye Vanası (Safety Relief Valve) ve hattı

Bu vanalar, sistemi aşırı basınca karşı korur. Anlık basınç yükselmelerinde fazla gazı sistemden tahliye ederek regülatörün (emniyet kapamalı) kapanmasını ve hattın devre dışı kalmasını önler. Emniyet tahliye vanası, istasyon çıkış vanası öncesine konur, ayrıca girişinde bakım onarım amaçlı vana olmalıdır. Emniyet tahliye borusu istasyon dışına (kabin) taşınacak ve yağmur vb. olaylardan korunacak şekilde dizayn edilecektir.

SRV, regülatör çıkış basınç aralığına göre ayarlanabilir olacaktır. Tahliye hattının çapı ve SRV, istasyon ve iç tesisat kapasite ve fonksiyonlarına uygun olacak şekilde seçilmelidir.

4.2.11 Manometreler

İstasyon giriş ve çıkışlarındaki basınç değerlerini okuyabildiğimiz elemanlardır. Manometreler, TS EN 837-1-2-3' e uygun olacaktır. Manometreler; paslanmaz çelik, 100 mm çaplı, yuvarlak kadran, %1 hassasiyette, ½ ‘’NPT dişli ve kalibrasyon sertifikalı olacaktır. Manometreler çalışma basıncının minimum 1,3 - 2 katı ölçüm aralığına sahip olacaktır. Manometre girişlerine küresel vana ile birlikte boşaltım için üç yollu 2 vanalı manifold vana konulacaktır.

4.2.12 Termometreler

İstasyon giriş-çıkış ve ölçüm hattındaki gaz sıcaklık değerlerini (^oC) okuyabildiğimiz elemanlardır. Paslanmaz çelik, 100 mm çapında, yuvarlak kadran, -10 / +60 ^oC skalalı ve kalibrasyon sertifikalı olacaktır. Termometreler mutlaka thermowell yatak içerisine konacak, boruya direk montajı kesinlikle yapılmayacaktır. Thermovel yataklarının içerisine mekanik doğal gaz sayaç yağından veya 10 numara sıvı yağ konacaktır.

4.2.13 Switchler

İstasyonlarda 2 farklı tip switch kullanılacaktır. Bunlar kapı switchleri ve slam-shut vanası üzerindeki switchlerdir.

Kapı switchleri, istasyondaki kapıların açılıp kapandığını anlamaya yarayan elemanlardır. Bu malzemeler hem Normalde Kapalı hem de Normalde Açık (NC ve NO birlikte) kontağı olacak şekilde temin edilmeli ve kullanılmalıdır.

Slam-shut vanası üzerinde imalatçı firma tarafından slam shut vanası için özel olarak üretilmiş switchler kullanılacaktır. Bu malzemeler normalde açık (NO)kontak bulunacaktır.

Tüm switch’ler EXPROOF olacak ve sertifikaları mevcut olacaktır. Regülatörler bir mekanik kuru tip kontak vasıtası ile kurulu ve atık olduklarını Scada merkezine aktarabilme özelliliğine sahip olmalıdır. İndüktif kontak kullanılmayacaktır.

4.2.14 Basınç Sensörleri

İstasyon giriş ve çıkış basınç bilgilerini elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesine (corrector+RTU) gönderen elemanlardır..Bu malzemeler DD.75.86’ya uygun olarak temin edilmeli ve kullanılmalıdır. Sensör bağlantı noktalarına küresel vana ile birlikte boşaltım için üç yollu (2 vanalı manifold) iğne vana konulmalıdır. Sensörler kalibrasyon sertifikaları ile birlikte temin edilmelidir.

4.2.15 Sıcaklık Sensörleri

İstasyonda ölçümün yapıldığı noktadaki sıcaklık bilgisini elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesine (corrector+RTU) gönderen elemanlardır. Bu malzemeler DD.75.86’ya uygun olarak temin edilmeli ve kullanılmalıdır. Sıcaklık sensörleri mutlaka thermowell yatak içerisine konacak, boruya direk montajı kesinlikle yapılmayacaktır. Thermowell yatağı sensörün hava ile temasını kesecek şekilde mekanik doğal gaz sayaç yağından veya 10 numara sıvı yağ ile doldurulacaktır. Sıcaklık sensörlerinin thermowell yerleşimi ölçüm borusunun tam ortasına kadar (boru çapının yarısı kadar içeriye yerleştirilmiş) olacaktır. Sıcaklık sensörlerinin yerleşimi, türbinmetre çıkışından sonra en az 2D en çok 5D arasında olacaktır. Sıcaklık sensörleri kalibrasyon sertifikaları ile birlikte temin edilmelidir.

4.3 Montaj

İstasyonlar mutlaka bakım, onarım, işletme, acil müdahale ön planda tutularak, kolay montaja izin verecek şekilde dizayn edilmiş olacak ve bunlara uygun şase üzerine monte edilecektir. Şase ile borulama arasına lastik konacak ve support (destek) bağlantı elemanlarına mutlaka izole malzeme geçirilerek bağlantı yapılacaktır.

4.4 İstasyon ve SCADA Kabini

SCADA ekipmanları, dış etkenlerden korunmak amacı ile kabin içine yerleştirilecektir. SCADA bağlantılarının toplandığı ve muhafaza altına alındığı bölme koruyucu ana kabinle birleşik olacaktır. Kabini oluşturan metal plakalar gerektiğinde sökülebilir, paslanmaz ve bükülmez tipte olmalıdır. Şase üzerine oturtulmuş istasyon kabini, kontrol ve bakım onarım sırasında tüm yönlerden rahat çalışılabilecek şekilde olacak, tüm kapılar açılabilir ve sökülebilir şekilde dizayn ve montajı yapılacaktır. Bitişik nizamda montajı yapılmış SCADA kabini ile istasyon kabini arasında kablo kanalı olacaktır. İstasyon kabini, min. 1mm paslanmaz çelik veya min. 3 mm alüminyum olacaktır.

Kapılar, (önde ve arkada) 3 menteşe ile sabitlenecektir. Kilitler; asma tip olmayacak, göbekli tek tip kilit olacaktır (Kabin kapılarında GAZDAĞITIM’ ın standart olarak kullandığı göbek ve kilitler kullanılacaktır, numune anahtarlar GAZDAĞITIM’ dan temin edilebilir). Havalandırma için kabin yüzeyinin yaklaşık %5’ i oranında üst ve alt kısımlara havalandırma panjurları açılacaktır. Kabin kapılarında kapının açık tutulmasını sağlayan bir sabitleme kolu bulunacaktır. Kapılar esnemeyecek şekilde rijit imal edilmiş olacaktır. Kabinlerde, taşıma ve kaldırma işlemlerinde kullanılmak üzere iki taşıma halkası bulunacaktır.

İstasyon çıkış borusunun yandan olduğu durumlarda scada kabini, borulama ile çakışmaması için istasyon giriş borusunun bulunduğu tarafta olmalıdır.

4.5 Başıboş akımlara ve elektrostatik yüklere karşı koruma

Müşteri istasyonlarından akım geçmesini (katodik koruma akımları, başıboş akımlar, elektrostatik yükler vb.) engellemek için istasyon topraklaması yapılmalıdır. (Şekil 5) Topraklama, Ø 20 mm çapında 1,5 m boyunda som bakır çubuklarla yapılmalıdır.

Kabin ve tel çit topraklaması, istasyon tel çit sınırları içine en az 4 bakır elektrodun zemine çakılarak, birbirleriyle 50 mm² ve 95 mm² çıplak bakır kablolarla irtibatlandırılmasıyla oluşturulan ringe bağlanarak yapılacaktır. Oluşturulan bu ring’in topraklama direnci’nin 1 ohm’un altında olduğu belgelendirilmelidir. İstasyon topraklama test rögarları topraklama ringi üzerinde çapraz 2 köşede, 40x40 cm kare veya 40 cm çaplı daire şeklinde olup, uygun kapaklar ile kapatılmalıdır.

Borulama ve Corrector-RTU ayrı ayrı, tel çit, şase ve kabin topraklamasından bağımsız olarak bakır çubuklarla topraklanacaktır.

İstasyon tel çit kapı girişlerine statik elektrik giderici topraklama levhası konulmalıdır.

İstasyon içinde flanşlar arasına köprüleme yapılacaktır.

Toprak altındaki tüm bakır bağlantılar cadweld kaynağı ile yapılacaktır.

İstasyon tel çiti içinde Yerüstü tesisat var ise, yeraltından izole edilecek ve ayrıca topraklanacaktır.

4.6 Boyama

Paslanma ve korozif etkilere karşı istasyonun tamamı (borular için) yüzey SA 2,5 kalitesinde olacak şekilde kumlama yapılarak, boyanacaktır. Boyamada 1 kat antipas ve iki kat boya uygulanacaktır. Boyamada aşağıdaki renkler kullanılacaktır.

-Kabin; fildişi (Ral 1015) (Fırınlanmış akrilik boya ile boyanacaktır)

-Borular ve bağlantılar; sarı (Ral 1016).

-Vanalar ve ekipmanlar; (orijinal renginde kalabilir) kırmızıya (Ral 3020), boyanacaktır.

4.7 Kaynaklar

Her kaynak API 1104’ e göre GAZDAĞITIM ‘dan uygunluk almış firmalar tarafından radyografik olarak %100 muayene edilecek ve API 1104’ e göre kontrol edilecektir. Filmi çekilemeyen kaynakların penetrant, manyetik parçacık veya ultrasonik testi yapılacaktır. İstasyon imalatında çalışacak kaynakçıların belgeleri ve Radyografik muayene yapacak firmaların belgeleri İstasyon İş Başlama dosyasına eklenecektir. Kaynak filmleri ve NDT raporları İstasyon İş Bitirme Dosyası ile GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

4.8 SCADA bağlantısı

İstasyonlar, GAZDAĞITIM’ ın SCADA sistemine uyumlu olarak dizayn edilecek ve mevcut sistemle haberleşme yapabilecek nitelikte cihazlara sahip olacaktır (DD.75.86 GAZDAĞITIM Elektronik hacim düzelticili uzaktan izleme ünitesi şartnamesi).

SCADA bağlantısı için;

-220 Volt AC

-Basınç Sensörü bağlanacak noktalara Üç yollu iğne vana takılacaktır

-Sıcaklık Sensörü bağlanacak noktalara thermowell yatağı yerleştirilmiş olacaktır

-Emniyet kesme vanası (Slam-Shut Valve) uygun özellikte switch ile donatılacaktır. Switch elektromekanik tipte olmalı ve en az 1 adet normalde kapalı NC kontak olmalıdır.

-Ana kabinde dışardan açılan tüm kapılar ve SCADA kabin kapıları uygun özellikte switch ile donatılacaktır. Switchlerde en az 1 adet normalde açık (NA) ve 1 adet Normalde Kapalı (NC) kontak olmalıdır.

-Filtre fark basınç manometresi için giriş ve çıkış basınç bağlantı noktalarına üç yollu iğne vanalı bağlantıları hazırlanmış olacaktır. Filtre giriş-çıkış noktalarından alınacak bu uçlara kontaklı fark basınç manometresi bağlanacaktır. Enstrüman üzerinde en az 1 adet normalde açık (NA) kontak bulunmalıdır.

-Ana kabin ile SCADA kabini arasında exproof kablo geçiş noktaları olacaktır.

-İstasyon içindeki tüm kablolar uygun boyutlardaki kablo kanalları içine yerleştirilecektir. Açıkta kablo bulunmayacaktır. Kablo kanalları içine gaz sızmayacak şekilde gerekli izolasyonlar yapılacaktır.

-Enstrüman borulamaları paslanmaz çelik olacak, kırık veya zedeli olmayacaktır. Bükmeler boru çapını daraltmayacak şekilde olmalıdır.

4.9 Yedek malzemeler

İstasyona gaz verilmeden önce aşağıda listesi olan malzemeler, yukarıdaki ilgili bölümlerinde istenmiş ise kalibrasyon raporları ile birlikte GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir. Yedek malzemeler teslim alınmadan istasyona gaz arzı sağlanmayacaktır.

Termometre (-10 / +60) ^oC (KL 2,0) 2 adet

Manometre (giriş ve çıkış basıncına uygun, ölçüm için KL 1,0) 2 adet

Regülatör, Kısıtlayıcı, Pre-Pilot, Pilot ve Slum Shut (Emniyet Kesme Vanası) Tamir Takımı 2 takım

Relief Valve Tamir Takımı 1 takım

Basınç sensörleri (giriş / çıkış ve ölçüm) (DD.75.86’ ya uygun ) 1’ er adet

Sıcaklık sensörü (ölçüm) (DD.75.86’ ya uygun ) 1 adet

Kapı Switchleri 2 adet

Filtre fark basınç manometresi + switch’ i 2’ şer adet

Regülatör slam-shut switch’ i (Mekanik) 2 adet

4.10 Markalama

İstasyon kabini ve şasesi üzerinde istasyona ait tüm bilgilerin yer aldığı metal etiketler konulacaktır. Ambalaj üzerinde en az şu işaret ve bilgiler bulunmalıdır:

- İmalatçının adı

- Ekipmanın kimliği

- Müşterinin adı

- Max. Debi

- Giriş çıkış basınçları

- İmal yılı

4.11 Testler

İstasyonun tüm boru aksamı, tasarım basıncının 1,5 katı basınçla Hidrostatik veya Pnömatik mukavemet testine tabi tutulacaktır. İmalat yerinde çalışma basıncının 1,1 katıyla sızdırmazlık testine tabi tutulacak

İstasyon yerine montaj edildikten sonra 1 Barg Sızdırmazlık testine tabi tutulacaktır.

Mukavemet ve sızdırmazlık test belgeleri İş Bitirme dosyasına eklenerek GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir.

4.12 İşletmeye Alma, Tamir, Bakım ve Garanti

İstasyonun periyodik bakımı veya herhangi bir sebeple devre dışı kalması durumunda istasyona müdahale yalnızca GAZDAĞITIM yetkilileri tarafından yapılır.

İstasyonlar imalat yerinde GAZDAĞITIM tarafından performans, fonksiyonel ve sızdırmazlık testlerine tabi tutulacaktır. İstasyon, imalatçı firması tarafından GAZDAĞITIM personeli nezaretinde devreye alınacaktır. Gerekli görmesi halinde GAZDAĞITIM, müşteri istasyonlarının imalatını denetlemek ve testlerinde hazır bulunmak üzere tüm masrafları imalatçıya ait olacak şekilde, personel görevlendirebilecektir.

İstasyonların tesliminden önce işletme ve bakım el kitapçıkları ile tüm parça listesi ve çizimler GAZDAĞITIM’ a teslim edilecektir, bu dokümanlar Türkçe olacaktır.

Bütün ekipmanlar, cihazlar ve sistemleriyle tüm İstasyon gaz açım tarihinden itibaren iki yıl süreyle Garanti kapsamında olacaktır. Ayrıca İmalatçı tarafından 10 yıl süre ile yedek parça temin garantisi olacaktır. İstasyon yüklenici firması, Garanti süresince istasyonda meydana gelebilecek arızaları GAZDAĞITIM’ ın talebi doğrultusunda 7 takvim gününde çözeceğine, çözemezse sonraki 7 takvim gününde ilgili ekipman-cihaz yada sistemin yenisini bedelsiz olarak GAZDAĞITIM nezaretinde tesis edeceğini taahhüt edecektir. Garanti belgeleri ve taahhütler iş bitirme dosyası ile GAZDAĞITIM’ a sunulacaktır.

.